Minder materiaal, meer school
De bouwsector staat voor grote uitdagingen: grondstoftekorten, hoge CO2-uitstoot en stijgende bouwkosten.
Auteur: Tjerk van de Wetering
Juist daarom wordt het steeds belangrijker om slimmer om te gaan met materiaalgebruik. Bij de bouw en renovatie van scholen biedt het verminderen van materiaalgebruik niet alleen voordelen op ecologisch vlak, maar ook financieel en functioneel. Een actueel voorbeeld hiervan is de vernieuwbouw van een school uit de jaren '70, waarin circulariteit centraal staat.
Een circulair ontwerp: vernieuwbouw als oplossing
Bij de renovatie van de school is gekozen voor vernieuwbouw in plaats van volledige sloop. Dit besluit werd genomen na een grondige inventarisatie door een erfgoeddeskundige waarin naar de cultuurhistorische waarde én de toekomstwaarde van het bestaande gebouw is gekeken. Hieruit bleek dat de bestaande structuren konden worden behouden en aangepast aan moderne eisen en dat de school kwaliteiten bezit die in moderne schoolgebouwen vanuit budgettaire redenen niet meer worden gerealiseerd. De lokalen zijn gemiddeld groter dan de huidige standaard, de meeste lokalen krijgen daglicht vanuit twee gevels en de hoogte in de lokalen is hoger dan de huidige norm. De keuze om het gebouw niet te slopen maar te renoveren, vernieuwbouw zoals wij dat noemen, benadrukt de kracht van circulariteit: materialen krijgen een tweede leven, wat niet alleen verspilling voorkomt, maar ook zorgt voor aanzienlijke kostenbesparingen.
Slim ontwerpen voor de toekomst
De oorspronkelijke gebouwstructuur was structureel licht van aard en ontworpen met eenvoudige draagconstructies. Tijdens het vernieuwbouwproces werd extra aandacht besteed aan het scheiden van de verschillende lagen van het gebouw, zoals de draagconstructie, gevels en installaties. Dit maakt het gebouw flexibel en adaptief voor toekomstige veranderingen. Door de verschillende ‘lagen’ onafhankelijk van elkaar te ontwerpen, blijft het gebouw duurzaam en toekomstbestendig, zonder onnodig extra materiaalgebruik.
Hoogwaardig hergebruik in de praktijk
Een van de meest interessante aspecten van dit project is het hergebruik van bestaande materialen. Zo zijn onder andere de volgende elementen behouden:
- De draagstructuur en het dakbeschot.
- De TT-broodjesvloer, zonder nieuwe afwerklaag.
- Gymzaaltoestellen en andere inrichtingselementen.
- Dakbalklagen van de oude gymzalen, die werden ingezet voor de nieuwe uitbreiding.
Door deze aanpak is niet alleen de levensduur van deze materialen verlengd, maar is ook de milieu-impact van de bouw sterk verminderd.
Naast de ecologische voordelen biedt deze aanpak ook financiële voordelen. Door bestaande materialen te hergebruiken, werden de kosten voor nieuwe materialen en afvalverwerking aanzienlijk verlaagd. Bovendien scoort het vernieuwde gebouw zeer goed op de MilieuPrestatie Gebouwen (MPG), met een score van 0,538. Dit toont aan dat duurzaam bouwen hand in hand kan gaan met economische efficiëntie.
Het belang van goede samenwerking
Een cruciale factor in het succes van dit project was de nauwe samenwerking tussen alle betrokken partijen, waaronder de opdrachtgever, architecten, aannemers en gebruikers. Door al vroeg in het proces samen te werken konden de gezamenlijke doelen worden bereikt. Direct na het afronden van het Definitief Ontwerp is er samen met de aannemer een mockup gebouwd in één van de lokalen. Tijdens de bouw van de mockup zijn de meeste problemen en uitdagingen aan het licht gekomen, waardoor de realisatie van de rest van de school nu soepel verloopt.
Inspiratie voor de toekomst
Dit project laat zien dat minder materiaalgebruik niet ten koste hoeft te gaan van kwaliteit, functionaliteit of esthetiek. Integendeel, het stimuleert innovatie en bewijst dat scholen gebouwd kunnen worden met oog op de toekomst. Voor aannemers, architecten en opdrachtgevers biedt dit een inspirerend voorbeeld van hoe circulariteit succesvol kan worden toegepast in de praktijk.
Betrokken partijen
Architect Spring Architecten
Aannemer Van Zoelen
E-installateur Brandsen Installatietechniek B.V.
W-installateur Brandsen Installatietechniek B.V.
Bouwfysica en constructie abtWassenaar
Bouwmanagement bbn adviseurs